Mới đây, tác phẩm “Chân dung Madame Phương” của họa sĩ Mai Trung Thứ đạt 3.1 triệu USD tại phiên đấu “Beyond Legends: Modern Art Evening Sale” ở Sotheby’s Hong Kong. Đây là mức giá cao nhất từ trước đến nay dành cho các tác phẩm của họa sĩ Việt Nam.
Về người đã sinh ra nó
Họa sĩ Mai Trung Thứ được mệnh danh là một trong “tứ kiệt trời Âu” của nền hội họa Việt Nam gồm Phổ – Thứ – Lựu – Đàm (Lê Phổ – Mai Trung Thứ – Vũ Cao Đàm – Lê Thị Lựu).Ông là một trong những họa sĩ tốt nghiệp khóa đầu tiên của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (1925-1930). Phần lớn cuộc đời ông sống và hoạt động nghệ thuật tại nước Pháp. Là một hoạ sĩ được đào tạo bài bản, kiến thức mỹ thuật hàn lâm lại đang giảng dạy nên tác phẩm được vẽ có bố cục chuẩn chỉnh, mực thước: đặt người mẫu ở trung tâm, dáng ngồi được tạo hình tinh giản nhưng rất chuẩn giải phẫu học. Ông khá cẩn trọng về hình khối, không “vờn khối” hay đánh bóng quá mức theo kiểu tả thực, mà nghiêng về hướng gợi hình nhiều hơn, đặc biệt đôi mắt là điểm trọng tâm chứa đựng nhiều tâm tư và cảm xúc…Tên tuổi họa sĩ Mai Trung Thứ trong hội họa gắn liền với những tác phẩm tranh lụa về đề tài phụ nữ, trẻ em, cuộc sống thường ngày dưới cái nhìn mang đầy màu sắc văn hóa Á Đông.
Tranh lụa của ông không chỉ được người Pháp yêu quý mà còn được UNESCO chọn như một biểu tượng nghệ thuật của tình yêu dành cho trẻ em trên toàn thế giới.
Nhiều tác phẩm của Mai Trung Thứ được trả giá cao như: Tiệc trà( 815,500 HKD ~ 2,2 tỷ), Năm cô gái (625,000 HKD ~ hơn 1,7 tỉ đồng), Khỏa thân (459.588 USD ~11 tỷ) hay Mẹ dạy thêu thùa được UNICEF in để bán giúp cho quỹ của Hội trẻ em trên thế giới,…
Với những lần xuất hiện
Là một bức tranh hoành tráng nhưng đặc biệt dịu dàng và gần gũi, “Chân dung Madame Phương” của Mai Trung Thứ được coi là bức tranh lớn nhất và quan trọng nhất của họa sĩ được đưa ra đấu giá.
1930 – Bức ‘Chân dung Madame Phương’ được vẽ bằng chất liệu sơn dầu, kích cỡ 78x135cm, trưng bày lần đầu tại triển lãm trường Mỹ Thuật Đông Dương.
1931 – Tác phẩm được tuyển chọn để tham dự Triển lãm Quốc tế Thuộc địa (Coloniale Internationale de Paris) năm 1931 ở Paris. Kiệt tác này được thể hiện tuyệt đẹp trong môi trường sơn dầu, đặc biệt vì ông đã dành hết tâm trí cho việc vẽ tranh trên lụa trong sự nghiệp của mình và cũng đánh dấu Mai Trung Thứ bước chân vào thế giới nghệ thuật châu Âu.
1993 – Xuất hiện trong phim Mùi Đu Đủ Xanh (đạo diễn Trần Anh Hùng), như một biểu tượng văn hóa trong tác phẩm điện ảnh đại chúng nổi tiếng của Việt Nam. Phim đã đoạt giải ‘Phim truyện xuất sắc nhất’ dành cho đạo diễn lần đầu tiên tham dự Liên hoan phim Cannes 1993 cũng như Giải thưởng Viện hàn lâm cho phim nước ngoài hay nhất tại Hoa Kỳ năm 1994. Đây cũng là đề cử chính thức đầu tiên của Việt Nam tại hạng mục tại giải Oscar năm 1994. Trong phim, “Chân dung Madame Phương” được treo như bức tranh lớn nhất trong phòng chờ của nghệ sĩ dương cầm, xuất hiện trong câu chuyện khi nhân vật chính Mùi trưởng thành. Sự hiện diện của Phương phản ánh Mùi, cả hai đều là mẫu hệ đại diện cho lý tưởng nữ quyền và mang lại sức mạnh và vẻ đẹp cho xã hội.
2021- Xuất hiện trước công chúng yêu nghệ thuật tại phiên đấu giá của Sotheby’s.‘Chân dung Madame Phương’ nằm trong bộ sưu tập Les Souvenirs d’Indochine: The Madame Dothi Dumoteil Collection (tạm dịch: Ký ức Đông Dương: bộ sưu tập của Madam Dothi Dumoteil) thuộc sở hữu của bà Dothi Dumonteil. Bà cùng chồng mình Pierre Dumonteil – một nhà sưu tập nghệ thuật đã sở hữu nhiều tác phẩm của các danh họa Việt Nam.
Cô Phương trong tác phẩm
Tác phẩm sơn dầu miêu tả toàn thân cô Phương ngồi thư thái trên băng ghế gỗ, màu sắc ánh vàng nhẹ nhàng vô cùng tinh tế đặc trưng của danh hoạ. Lúc này, Mai Trung Thứ vẫn đang làm giáo viên dạy vẽ tại trường Lycée Francais de Hue (Trung học Pháp tại Huế) sau khi tốt nghiệp trường Mỹ Thuật Đông Dương.
Sotheby’s miêu tả bức tranh “là một tác phẩm hoành tráng nhưng rất dịu dàng và gần gũi, bức tranh lôi cuốn này còn thể hiện sự ngưỡng mộ sâu sắc của Mai Trung Thứ đối với người mẫu, một quý cô được đồn đại là người yêu của nghệ sĩ”.
“Người mẫu – cô Phương” – là một phụ nữ trẻ thuộc tầng lớp quý tộc Hà Nội, nổi tiếng với vẻ đẹp tự nhiên và duyên dáng. Người ta cho rằng họ đã yêu nhau. Tuy nhiên, do sự ngăn trở của giai cấp xã hội và các chuẩn mực đạo đức, mối quan hệ lãng mạn của họ đã bị cấm” –theo Sotheby’s về nhân vật cô Phương.
Bức tranh còn thể hiện được tài năng và phong cách nghệ thuật của ông. Họa sĩ sử dụng gam màu mát dịu, bố cục hình tam giác cân mang đến sự yên bình, tự tại cho khung cảnh và nhân vật. Sử dụng gam màu pastel nhẹ nhàng, trong trẻo như tranh lụa, gợi nên cảm giác thư thái, tinh tế, mềm mại, thanh nhã của giới quý tộc thời đó mỗi khi ngắm nhìn.
Là một biểu tượng của vẻ đẹp, là tác phẩm đầu tiên của ông được trưng bày và bán ở Paris, báo hiệu sự hoan nghênh của giới phê bình và sự công nhận của quốc tế. Bức chân dung hấp dẫn còn thể hiện sự ngưỡng mộ sâu sắc của Mai Trung Thứ đối với người trông nom nó, một quý cô được đồn đại là người yêu của nghệ sĩ.
Trong bộ phim đoạt giải thưởng Mùi đu đủ xanh năm 1993, ‘Chân dung Madame Phương’ trở thành một biểu tượng của người phụ nữ hiện đại, vì bức tranh là nhân chứng cho mối tình lãng mạn giữa các nhân vật của nó. Kể từ bộ phim này, ‘Chân dung Madame Phương’vẫn có sức cuốn hút đặc biệt với công chúng và thể hiện tầm cao thị giác khiến ông trở thành một trong những nghệ sĩ nổi tiếng nhất trong lịch sử hội họa Việt Nam.
Theo kinh nghiệm của nhà nghiên cứu Phạm Long, ‘Chân dung Madame Phương’ có thể do một nhà sưu tập Việt Nam mua. “Đây là một tác phẩm đẹp và hiếm hoi trong thời kỳ đầu của Mai Trung Thứ. Bức tranh có giá trị sưu tập hơn là giá trị đầu cơ. Vậy nên giới sưu tầm trong nước sẽ có hứng thú với tác phẩm này. Hy vọng một ngày không xa, bức tranh sẽ được trưng bày tại Việt Nam”.
