Đi khắp nước Việt, đâu đâu ta cũng dễ dàng bắt gặp loài hoa dại đáng yêu mang tên Hoa Xuyến Chi. Chẳng biết từ đâu và chẳng biết tự khi nào loài hoa dại này đã ăn sâu vào tiềm thức tôi, trong trắng tinh khôi nhưng mong manh đến lạ.
Hoa nở quanh năm, và ở đâu cây cũng sống tốt, mảnh vườn bé xíu nhà ai đó hay bờ đê, con kênh, bãi hoang, khe đá … bất kể nơi nào dù chỉ một chút ít nhỏi nhoi đất trống là hạt giống nảy mầm. Cây con mọc lên dày đặc, sin sít, mỏng manh như sợi tóc xanh mà chứa đựng một sức sống tiềm tàng mạnh mẽ. Đất khô cằn đá sỏi hay màu mỡ phì nhiêu Xuyến Chi vẫn chắt chiu từng chút, từng chút vươn mình lên trong nắng và gió. Và dẫu rằng nắng lửa làm bao loài cỏ dại khô cằn hay mưa giông bão giật Xuyến Chi vẫn tái sinh một cách lạ kỳ.
Hoa không thơm nhưng bông trắng muốt với những nhị vàng óng nổi bật, đủ sức quyến rũ bướm ong. Từ khi còn nhỏ theo mẹ ra vườn nhổ cỏ, được nghe mẹ kể đi kể lại truyền thuyết về loài hoa này nhưng tôi không hề chán, mà trái lại chỉ thấy vương vấn trong lời mẹ kể hình bóng của cô thôn nữ xa lắc xa lơ thuở nào đang mỉm cười giữa đóa hoa. Giọng mẹ trầm buồn như ru tôi lạc vào cõi hồng hoang của loài hoa trinh trắng.
Vốn mang thân loài hoa dại đâu có được ve vuốt, chăm bẵm nâng niu như những loài hoa khác. Đâu có được hương thơm đến ngào ngạt như hoa Quỳnh, hoa bưởi làm cầu nối cho những câu chuyện tình lãng mạn mộng mơ. Xuyến Chi tự biết mình là Đơn Buốt, Đơn Kim, Quỷ Châm hay Song Nha lông vậy nên cây cần mẫn hiền hòa chịu thương cúi khó như người phụ nữ Việt Nam chắt chiu tinh túy đất trời dồn cho cây sức sống tiềm tàng bất diệt. Cánh hoa trong trắng rung rinh trong gió như cô gái còn trinh mắt long lanh mơ mộng bên cửa sổ chờ chàng trai đến dắt tay nàng bước vào ngưỡng cửa tình yêu. Nhưng chờ chờ, chờ mãi, dòng chảy thời gian cứ trôi hoài trôi mãi. Có ai đâu ngắt cho mình chùm Xuyến Chi về nhà cắm vào bình? Xuyến Chi ngậm ngùi âm thầm tô đậm thêm những long lanh cho muôn loài hoa dại.
Câu chuyện về sự tích hoa Xuyến Chi mẹ kể từ ngày bé giờ vẫn văng vẳng đâu đây. Mẹ đã đi xa, xa lắm đã về cõi cực lạc mà câu chuyện mẹ kể như mới vừa hôm qua. Mỗi lần con ra vườn nhổ cỏ hay trên đường đi làm bất chợt nhìn thấy những cánh Xuyến Chi rung rinh thì lời mẹ lại vang vọng như tiếng thầm thì của gió.
Cô gái thôn quê xấu xí, cô chưa một lần được ai quan tâm nên cô cứ âm thầm một mình trong ngôi nhà bé nhỏ. Cô không biết đến cô đơn, cô cũng đâu có hiểu cô đơn là gì. Thời gian cứ thế trôi đi, và khi cô cất giọng hát, tiếng hát véo von, dặt dìu như nước suối dội vào khe đá, như chim oanh líu lo trên cành mỗi sớm mai xuân. Một buổi sớm mai đẹp trời, có chàng trai đi ngang qua mê luyến tiếng hát mà ở lại trò chuyện cùng nàng nhưng lại không nhìn nàng lấy một lần. Nàng đón nhận những giây phút hạnh phúc của cuộc đời khi trò chuyện cùng lữ khách một cách hân hoan. Nàng có ngờ đâu, chiều thu hoang hoải lữ khách bộ hành cũng rã từ nàng tiếp tục hành trình, bởi có lữ khách nào dừng chân một điểm mãi bao giờ để lại trong nàng nỗi trống trải đơn côi. Nàng đã mong chờ biết bao nhiêu người lữ khách trở về nhưng tất cả trở lên vô vọng, nàng héo hon héo hon dần trong chờ đợi và gục xuống chết. Người ta kể rằng, nơi nàng gục xuống mọc ra một loài cây có sức sống diệu kỳ, thân nho nhỏ xanh xanh, hoa trắng ngần như người con gái trinh trắng khóc chờ lữ khách quay lại. Có gì đâu tồn tại mãi với thời gian, Xuyến Chi cũng như bao loài hoa khác, khi bông hoa trắng trong tàn úa là lúc những bông quả hạt đen đúa xù xì lớn dần lên từ nhụy đến đủ độ già quả hạt sẵn sàng bám vào áo quần bất kể ai vô tình hay hữu ý ngang qua. Chẳng mong được kết thân chỉ mong hạt giống được đưa đi khắp thế gian, không chọn cho mình lầu son gác tía, vườn thượng uyển hay những chậu kiểng đắt giá trong những biệt thự sang trọng. Không mong chờ được các quý bà quý cô nâng niu ôm ấp. Chỉ mong hạt giống bay đi, bay mãi trong không gian, rắc lên khoảng trống đất mẹ những mầm cây bé xíu mỏng manh mềm mại nhưng trinh trắng và vô cùng hữu ích.
Những bài thuốc dân gian được truyền từ bao đời nay mẹ tích cóp rồi dạy cho tôi. Nặng sâu trong cây, lá và hoa, Xuyến Chi chất chứa bao chất kháng sinh kỳ diệu.
Tháng mười đã qua, gió thu hiu hắt còn vương lại trên thềm nhà, qua ô cửa sổ nhỏ bé ngắm Xuyến Chi rung rinh trong gió thấy lòng nhẹ lâng một cảm giác mến yêu cuộc đời và con người. Hãy vươn lên trong bão tố, ta sẽ thấy cuộc sống đáng yêu, đáng quý biết bao nhiêu. Xuyến Chi ơi, hãy cứ trắng ngần như thế, hãy cứ bay đi bay đi trong gió, cứ vấn vít vào tà áo để làm phong phú hơn cho cách gieo mầm sự sống!
