Trước khi tình quê trong tôi hóa khúc giao hưởng mặn nồng, tự một góc riêng sâu thẳm, nó cũng từng là những rung động rất khẽ, rung động bắt đầu nhen nhóm từ những điều nhỏ bé có sẵn trên mảnh đất nắng sương mỗi ngày đều đặn ghé qua ấy.
Tôi yêu cánh đồng quê nghèo, tình yêu nảy nở như hạt thóc mẹ ủ ấm những ngày dài, tình yêu mọc rễ như thân mạ non mùa bén lá. Và những cánh đồng mênh mông đã vẽ tuổi thơ tôi bằng trăm ngàn lít mực xanh tràn đầy nơi nương lúa, ngô khoai. Đôi lần, hóa lòng thành cụ bà chạm ngõ tuổi chiều buông, tôi cũng thong dong ngắm trông cánh đồng xa xa ấy, mường tượng tới một anh chàng quay phim kĩ tính, nằm rạp trên triền đê rồi chầm chậm nhích người ngoằn nghèo như loài bò sát mà bắt cho kịp, mà lấy cho tinh xảo, cho sắc nét những bụi cỏ hoang, những cánh bèo tây hay những hòn đất khô khốc nứt nẻ chen ngang giữa những hàng ngang mạ mới. Chàng ta lăn lê như một con dế cáu kỉnh tìm chỗ đào hang, vì sâu thẳm mong muốn thu được trọn vẹn, hoàn hảo nhất mọi biến chuyển tinh vi của đồng quê xứ sở.
Tôi yêu những hàng tre rì rào. Dù là đêm hay ngày, dẫu nắng hay mưa, dù trời mây trắng hay ngày giông bão, bao giờ cũng độc tấu cho riêng mình một khúc trường ca, một vùng, một cõi, muôn kiếp, muôn đời. Hàng tre biếc lá nơi mẹ tôi treo lại những mệt nhoài ngày mùa, nơi cánh diều mắc lại như dấu yêu bỏ ngỏ, nơi thăm thẳm tiếng trẻ đùa vui lăn mình theo những viên bi xanh đỏ đủ đầy và cả lánh lót, hồn nhiên vương trong đôi mắt thuở bé tròn xoe.
Tôi yêu những chiều mưa vội vã. Đôi vai gầy mẹ về gồng lấy những hạt mưa trĩu nặng. Nhờ có nó mà có những cánh đồng ươm nắng mặn chát, phù sa màu mỡ dâng tràn trên những con sông, rạch kênh chằng chịt. Mưa một chút mà đường làng ngõ xóm cơ man là nước. Lũ trẻ thì còn gì vui hơn vì đây là cơ hội cho chúng tụ tập giàn trò bắt cá, hì hục kéo nhau chạy trên con đường trơn ướt, nước ngập đến tận đầu gối và trông có khác gì đâu một đàn vịt trời ngâm nước bì bõm. Cơn mưa làm mòn những góc ngõ nhỏ, làm úa đỏ cả một mảnh sân be bé trước nhà. Mưa bất chợt, đến rồi đi trong khoảnh khắc, nắng ấm sẽ lại về, khu vườn trước sân lại mướt lá, óng ánh từng hạt trời ban nghiêng mình bập bênh trên những đường gân, kẽ lá.
Tôi yêu những ngày nắng gắt, bỏng rát cả trái tim. Cái nắng với gió lào đặc sản quê tôi là món quà thiên nhiên không phải nơi nào cũng có. Cái nắng thắm trong hạt thóc, trong mùi thị chín, trong những trang vở mới nồng nàn niềm vui và trong cả tiếng mẹ ầu ơ, tiếng bà gọi giấc mơ kéo về trên cánh nôi mong manh trẻ thơ tôi nằm.
Tôi yêu những bóng hình lầm lũi dưới đồng sâu, ruộng cạn. Có đủ cả bố mẹ, ông bà, chú bác, cô dì và nhiều lắm những ai khác nữa mà tuổi đó tôi chẳng nhớ hết và tuổi này tôi quên lãng mất. Đồng quê ngày mùa luôn là khoảnh khắc đẹp nhất trên quê hương. Trong bức hoạ ấy, là màu đỏ xanh của những chiếc công nông phì phèo khói trắng, nâu của bùn nước và những chiếc áo bạc màu, xanh của những hàng tre, những gốc đa tròn, xám của những bức tường thơm mùi rêu non và tất nhiên sắc vàng thì không lúc nào vơi đi được trên những cành lúa chín rục khiêm nhường cúi mình trước tạo vật, trên cả chiếc nón lá nhấp nhô giữa ngang ngái hương đồng nội với hương sen hồng thoang thoảng đầu mùa.
Tôi yêu những đêm trăng vằng vặc sáng, trăng soi vào cả nỗi lòng của những đứa trẻ, gió sẽ lùa theo tiếng chuông văng vẳng từ một giáo xứ gần kề đêm về kinh tụng. Lũ trẻ con trên chiếc chiếu cũ trải giữa sân vườn, vỗ muỗi đanh đách, ngồi kể nhau nghe đủ cả mọi thể loại câu chuyện trên đời. Và bà tôi trên cánh võng đung đưa, câu hát bao năm vẫn theo tôi vào miền vô thức, theo cùng tiếng hoa bưởi ngát say trong thính giác:
Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao…
Đêm trăng sáng, soi tỏ những con dốc ngoằn nghèo, cắt bóng lũy tre rõ nét trên nền trời thăm thẳm tối, trời ắp đầy sao, tiếng dế râm ran không dứt khúc tình ca và không gian vấn vương mùi ổi lựng chín, mùi thị, mùi của cả những lời ru câu hát chưa lúc nào ngưng cất trong giấc mơ tôi.
Thơ ấu tôi có, quê nghèo tôi thương, giàu nắng gió, giàu thóc lúa, giàu cả thanh bình an nhiên. Và những bạn mục đồng tiền chẳng có nhưng giàu ước mơ, khát vọng, giàu hạnh phúc, niềm vui hoà mình theo câu chữ, giàu cả tâm hồn quá đỗi chân thành và tình yêu chát ngọt tràn đầy cho mảnh đất mình dứt lòng mẹ cất câu chào đời thiết tha, mặn nồng…
