Mùa nước tràn bờ, các cánh đồng Miền Tây mênh mông như biển nước. Những dòng nước mát lành đã gột gửa đi mọi sự khô cằn, để cho cả cánh đồng như hồi sinh với bao nhiêu mầm sống. Ven bờ nước, đàn cò trắng bay đậu rập rờn trên những hàng tràm soi mình in bóng. Dưới làn nước bạc, từng đàn cá rô mập tròn tung tăng ẩn hiện trong những đám rong uốn lượn theo từng nhịp sóng. Trong các mùa của năm, thời gian này là cá mập và ngon nhất. Do đồng nước bao la nên chúng tha hồ bơi lội để kiếm thức ăn. Với chiếc cần câu nhỏ, từ tờ mờ sáng má bơi xuồng dọc theo các mé mương để câu cá. Mồi câu là trứng kiến vàng trộn với mớ xác mắm. Với mồi này, bọn cá rô đồng khó lòng nhịn được trước bữa ăn sáng vừa thơm lừng, vừa béo ngậy. Cạnh các mé lung, từng đám năng bộp từ dưới nước mọc lên lún phún, xanh um. Năng bộp là một loài cỏ nước mọc hoang, có thân thẳng tròn như chiếc đũa thẳng đứng, cao hơn mặt nước chừng ba tấc. Với người trồng lúa thì đám năng bộp bị xem là cỏ dại vì chúng sinh sôi nảy nở nhanh, chiếm hết dinh dưỡng cũng như không gian sống của cây lúa. Nhưng với má con nó thì năng bộp là món ăn quen thuộc và khoái khẩu trong mùa nước nổi.
Để hái được năng bộp, má phải lội xuống nước, lựa những cọng non vừa mới nhú lên mặt nước mà nhổ, vì cây năng cao quá sẽ già và cứng. Những cọng năng nhổ về, má dùng cây tăm rạch một đường dọc để lột bỏ lớp vỏ mỏng vàng khè vì ngâm dưới nước phèn, chỉ giữ lại phần ruột non trắng tươi, mềm mại. Với mớ năng này, má chế biến được bao nhiêu là món ngon. Như năng đem xào với mớ tép rong ăn vừa bùi vừa béo, cọng năng tươi chấm với nước cá kho lạt mềm giòn. Hoặc có dịp má dỡ hũ mắm đồng, kho lên với những con cá trê vàng béo núc ních rồi đem năng bộp ra chấm thì nồi cơm ăn hết hổng hay.
Có lần nó dẫn mấy người bạn về quê, má đem năng bộp cùng với mớ cá rô đồng vừa câu được để nấu canh đãi khách. Năng bộp khi nấu canh tạo nên một mùi thơm thanh mát đặc trưng hòa cùng vị ngọt béo của những con cá rô đồng, hấp dẫn làm sao. Trên chiếc chõng tre sau nhà, mâm cơm chiều dọn lên nghi ngút khói với nồi canh năng bộp cá rô đồng khiến cho bữa cơm nhà quê ngon đến khó quên. Sau khi trở về thành phố, thỉnh thoảng bạn bè vẫn kể về món canh năng bộp và muốn được ăn. Thế nhưng, món năng bộp quê mùa, dân dã ấy không như nhiều loài rau khác, hễ đem đi xa thì chúng trở nên già cứng, thâm đen và mất hẳn đi vị ngọt và mùi hương đặc trưng cũng vơi đi mất. Chắc có lẽ cây năng vốn gắn liền với vùng quê phèn mặn, khi rời xa vùng đất này nó cũng sẽ thiếu đi hương vị của quê hương nên trở nên già cỗi, mất ngon. Vì vậy mà nó hay nói với bạn bè rằng tuy món quê mùa nhưng mà đỏng đảnh, khách thập phương ai muốn thưởng thức cho tròn vị thì phải chịu khó lặn lội xuống tận quê nghèo chứ không thể gửi đi xa.
Ngày nay khi người ta quy hoạch đưa nước mặn vào để nuôi tôm, những con cá rô đồng cũng dần bặt tăm, những đám năng bộp xanh um cũng dần thưa vắng trên cánh đồng nhiễm mặn. Thỉnh thoảng nó thấy ngoài chợ người ta mang ra vài thúng năng bộp ngồi bán với cọng to đùng. Hỏi ra mới biết do giá năng bộp ngày càng tăng nên một số vùng lân cận người ta giữ nước ngọt rồi trồng năng bộp thay cây lúa, cọng năng to do được bón phân phun thuốc dưỡng. Chợt nó nghe vị đăng đắng chen ngang trước những cọng năng bộp to tròn, trắng muốt…
Gió bấc se se lạnh. Nó đi dọc trên cánh đồng quê, băng qua những mương nước của ngày nào. Nó nhớ về một miền ký ức tuổi thơ nghèo khó nhưng ngọt ngào kỷ niệm. Nơi có cánh đồng mênh mông khi mùa nước tràn bờ, nơi đàn cá rô tung tăng bơi lội và nơi có cây năng bộp quê nghèo nhưng đỏng đảnh dễ thương.
Ngày xưa ơi, sao mà thương, mà nhớ!
