Dù đi đâu và xa cách bao lâu/ Dù gió mây kia đổi hướng thay màu/ Dù trái tim em không trao anh nữa/ Một thoáng hương tràm cho ta bên nhau/ Dù đi đâu xa cách bao lâu/ Anh vẫn có bóng em giữa bông tràm bát ngát/ Ơ.ơ..ơ.ơơ../ Anh vẫn nghe tình em trong hương tràm/ ơ.ơ. xôn xao. (Hoài Vũ).
Lang thang trên đường, bánh xe lướt êm trên những cung đường rợp đầy bông tràm vàng. Mùa hoa đến dát vàng lên từng chùm cây lúc lỉu hoa, lúc lỉu nhụy. Cả một vùng trời bỗng bừng dậy miên man. Tôi yêu tràm từ thuở còn thơ bé, ngày ngày sẽ đến dựa vào thân cây để lắng nghe khúc rì rào bất tận của dòng nhựa nóng trong thân vỏ nâu mỏng, tựa như lời tâm tình nguyên sơ thật nhẹ nhàng trìu mến.
Tôi thích với tay vít từng nhành lá tràm để áp vào da mặt mình, để nghe hơi mát tỏa ra trong từng thớ thịt của vành lá, của sợi gân xanh mỏng manh mà cứng cỏi diệu kỳ. Lá tràm dày, có dạng hình lưỡi liềm với các đường sọc dọc theo chiều dài của lá. Lá tràm mát lắm, khi ta áp kề một chiếc lá vào đôi má của mình, cùng khắp da dẻ của nó sẽ tỏa ra hơi mát tựa như tắm táp lên da mềm cái vị mát lành như nguồn nước sông quê hiền hòa muôn thuở.
Hoa tràm nhỏ li ti mọc thành cụm, hình bông đuôi sóc ở kẽ lá phía trên, mọc bám vào cuốn dài cong xuống, chụm vào nhau ở đầu cành và cùng nhau bung nở. Các cánh hoa dài và rụng khi hoa già đi, rồi theo gió tản bay đi khắp chốn như gieo mãi trong nhân gian những sinh mệnh mới. Hoa tràm bông vàng hình đuôi sóc, tràng hoa màu vàng. Hạt tràm màu đen, có rốn hạt khá dài màu vàng như màu của tràng hoa. Nên mỗi khi vào độ hoa nở, cùng khắp vòm cây dường như bừng dậy một sắc vàng mênh mang rộm cả góc trời.
Đi dưới con đường tràm vàng, buông lỏng tim mềm trong sắc vàng đến bất tận, nghe gió chảy ùa vào tim, hít thật sâu luồng khí thanh trong nhất của trời. Ngày thu đi, đông đến, tràm lại vàng óng đến ngẩn ngơ, vàng rộ đến kiêu kì, như cố ủ ấm bằng hết cái lạnh của mây xám đang khẽ khàng chạm chân ngoài đồng xa bờ bãi ngoài kia. Tràm âm thầm lặng lẽ bung cho hết cái sắc vàng kì diệu. Sắc vàng tinh khôi tinh túy thanh lành nhất. Sắc vàng của cả một trời thương nhớ.
Ta thương vỏ thân tràm, vỏ cây có rạn dọc, màu nâu xám, vỏ tách ra thành mảng mỏng. Trên thân tràm già, vỏ tràm lại nứt nẻ riêng mang, chỉ cần một bàn tay tò mò khẽ gỡ những mảng tràm già trên vỏ, những miếng vỏ già nua bỗng bị rơi ra để lộ bên trong thân xám bạc. Và nếu lột hết lớp vỏ nâu xám ấy ra sẽ thấy một thân tràm trắng ngần mát mẻ, như vẻ đẹp thanh tân đằng sau lớp vỏ xù xì bao bọc.
Khắp thân tràm tỏa ra một mùi hương nhẹ nhàng thanh thoát, mùi hương bàng bạc của nắng và sương kết tụ, mùi hương muôn đời quen thuộc trong các nồi lá xông của mẹ, của bà mỗi đợt trời trở gió. Mùi xông giải cảm nguyên lành mỗi nếp trở cuộc đời lại cùng tràm bừng dậy trong từng lớp lang vẹn nguyên của nỗi nhớ sâu thẳm. Mỗi sớm mùa đông giá lạnh, đang nằm nghẹt mũi và ho khan ở trong chăn mỏng, nghe dưới bếp mùi hương nồi nước xông của mẹ bung tràn khắp gian nhà ngõ ngách, bỗng thấy lòng ấm lại rồi ra sức hít hà mùi thơm ấy đến cùng kiệt, cho thỏa cơn cảm gió đầu mùa, cho thỏa nổi nhớ hồn quê xa xăm diệu vợi. Cho thỏa những nỗi nhớ nhung suốt một đời gìn giữ.
Ta thương hương tràm ngai ngái, ta thương sắc tràm vàng óng, ta thương hồn tràm chân quê dung dị. Tràm mọc cùng khắp trên từng con đường quê, cuối bến sông, bờ bãi. Tràm rợp bóng mát trên từng nẻo đường ta đi học, thảm lá tràm dày cộm tắm mát lưng ta những trưa hè ngả lưng dưới bóng dim bất tận của lá. Tràm ru ca khúc ca của tuổi thơ chân đất đầu trần, hái nhánh tràm làm vũ khí đánh trận trong những chiều thổi sáo, chăn trâu, bắt châu chấu, cào cào. Tràm in dấu lên thanh xuân những chiều đi học về nép dưới thân tràm trốn cơn mưa rào bất chợt, những hạt mưa trong veo rơi qua kẽ lá, ướt lên tóc, lên má, thấm ướt cả lòng.
Tràm có trong chai tinh dầu bôi gió của trẻ thơ mà bà tôi thường gọi là dầu “khuynh diệp”, vì khuynh là nghiêng, diệp là lá, lá tràm mọc nghiêng không giống những cây khác nên có nơi cây tràm còn được gọi tên là cây khuynh diệp. Dầu tràm được mẹ tỉ mẩn xoa xoa lên lòng bàn tay, bàn chân, xoa nhẹ lên lưng áo, lên cổ, lên tóc em nhỏ mỗi khi nghe tiếng ho sù sụ, hay cơn gió trái mùa bất chợt ghé ngang. Hương tràm đậu lên giấc ngủ trẻ thơ, vẩn vơ hương nồng trong từng nếp thở của tuổi ấu thơ ban sơ nhất. Và hương tràm sẽ theo mãi trên mỗi bước chân trưởng thành của đời người, neo đậu mãi theo từng nếp trở cuộc đời.
Tràm về trong từng nếp gỗ dưới mỗi mái nhà xưa, từ cái giường, cái bàn, cái tủ, gỗ tràm thơm hương quê, hương đất, hương người. Gỗ tràm chân quê và dung dị, không màu mè, đắt đỏ. Tràm như người, mạnh mẽ như người, sống hiên ngang chân chất hiền hòa. Tràm không ngại đất hạn, tràm có thể sống ở mọi nơi, tràm kiên cường, bền bỉ vươn lên giữa trời xanh đầy nắng gió. Để mỗi khi gió về, tràm lại đung đưa lá cành xôn xao hát khúc tình ca như hồn quê bao đời muôn thuở.
Cho ta nghe trong gió lời thì thầm của một đời tràm lớn. Cho ta nghe trong lòng lời tri kỉ của một đời tràm vương. Để những mùa thu cũ mãi vàng óng lên sắc tràm chung thủy. Và những dấu yêu mãi vẹn nguyên mỗi độ tràm vàng.
Cho những cơn mưa rào ướt mãi. Một đời trôi.
T.H
