“Khung cửa sổ hai nhà cuối phố
Chẳng hiểu vì sao không khép bao giờ
Đôi bạn ngày xưa học chung một lớp
Cây bưởi sau nhà ngan ngát hương đưa.”
Tình cờ nghe thấy giai điệu bài hát Hương thầm, tôi lại nhớ tới những gánh hàng rong tràn ngập hoa bưởi khắp phố phường Hà Nội. Người Hà Nội không biết từ bao giờ đã hình thành thói quen thưởng thức hoa bưởi vào những ngày xuân tháng ba. Khi nhắc tới hoa bưởi, tôi lại nhớ về hương thơm dịu nhẹ, âm thầm lan tỏa trong khu vườn của nhà hàng xóm. Mùi hương đó không nồng nàn mà tươi mát, chứa đựng tất cả những ký ức tuổi thơ của mỗi người con đất Việt.
Mùa hoa bưởi
ảnh : pinterest
Có người từng nói rằng “ Nếu bạn thích hương thơm ngào ngạt, nồng ấm thì đừng chọn hoa bưởi”. Bởi hoa bưởi mang một thứ hương thơm âm thầm, lặng lẽ đến lạ kỳ. Nó thoang thoảng, thanh khiết, len lỏi vào từng góc phố quán quen. Bạn chưa nhìn thấy nó nhưng lại có thể cảm nhận được mùi thơm mang hương vị đồng quê. Hoa bưởi thường chỉ nở trong 3 – 4 tuần rồi bắt đầu đậu quả. Người dân Hà Nội thường mua hoa bưởi từ vùng chuyên canh bưởi Diễn tại xã Phú Diễn, Minh Khai, Xuân Phương (Từ Liêm, Hà Nội). Người dân chỉ lấy hoa của những cây bưởi chiết cành thay vì những cây cho trái. Ngoài ra, để phục vụ nhu cầu của người dân thủ đô, thương lái có thể thu hái tại những vườn bưởi ở Hòa Bình, Hưng Yên, Hà Nam.
Những chiều đi bộ trên những con phố cổ, tôi lại thấy hương bưởi theo về trên những gánh hàng rong mang bóng hình của miền quê. Từng chùm hoa bưởi được bó gọn gàng, xếp cẩn thận trong những chiếc mẹt xinh xắn. Những cánh hoa bưởi trắng ngần, uốn cong bao lấy toàn bộ nhụy hoa vàng, xen lẫn với màu xanh của lá bưởi non. Hình ảnh này được ví như cô gái đang độ xuân thì e ấp, dịu dàng và thanh thoát. Người Hà Nội nói rằng, tháng ba là tháng trời nồm ẩm thì hoa bưởi lại xuất hiện đúng lúc để xua tan đi cái không khí u ám, chất chứa đầy muộn phiền đó. Rồi vào những ngày nắng ấm của mùa xuân, hoa bưởi lại gợi cho ta cảm xúc lâng lâng khi cảm nhận mùi hương bình dị trong cơn gió chiều mang đến từ quê hương yêu dấu. Dường như sự chờ đợi mùa hoa bưởi của người dân trên phố giống như chờ đợi khúc giao mùa mang chút lãng mạn, bình yên gói gọn trong những chùm hoa xinh tươi ấy. Giữa phố thị ồn ào tấp nập, hương hoa bưởi đã đánh thức mọi giác quan khiến tâm hồn trở nên nhẹ nhàng, thảnh thơi hơn bao giờ hết. Hoa bưởi không rực rỡ như hồng nhung, thược dược nhưng lại khiến lòng người cảm thấy ấm áp lạ thường. Người ta nhớ về người bà, người mẹ ở quê thường ra sau vườn hái hoa bưởi vào buổi sớm mai, nhớ lũ trẻ con thường lấy hoa bưởi để kết vòng, chơi đồ hàng,… Rồi có khi là nhớ hương hoa quyện với hương nhang dâng ông bà tổ tiên vào ngày Rằm tháng Giêng.
Hoa bưởi – Món quà tinh tế thiên nhiên ban tặng cho con người
Hoa bưởi đại điện cho nét đẹp thanh tao, tinh tế của người con gái. Hình ảnh hoa bưởi đã đi vào những câu thơ ca: “ Hoa bưởi tháng ba thơm mùi con gái”. Nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn đã từng viết trong bài thơ Hương thầm: “Cô gái như chùm hoa lặng lẽ/ Nhờ hương thơm nói hộ tình yêu”. Hương thơm của hoa bưởi đại diện cho tình yêu ngây thơ, trong sáng nhưng cũng rất chung thủy của người con gái. Người thiếu nữ ấy đã nhờ hoa bưởi để biểu đạt tình yêu thầm lặng của mình dành cho người con trai sắp phải đi xa. Không những vậy, hoa bưởi còn trở thành thứ nước thơm được các bà, các mẹ dùng để gội đầu hay nấu nước tắm. Cũng vì thế mà hoa bưởi gắn liền với sự mộc mạc và giản dị của người dân Việt Nam.
Nhờ hương thơm dịu nhẹ, tươi mát mà hoa bưởi còn có mặt trong trong những món ăn ngon của người Việt. Chắc hẳn người dân Hà Nội đã quá quen thuộc với món chè bưởi thanh mát trong những ngày hè oi ả. Một chút cùi bưởi giòn dai, ngọt thanh cộng với đậu xanh bùi bùi và đường phèn đã tạo nên một món chè yêu thích của nhiều thế hệ. Người Hà Nội còn thêm vào đó một chút nước cất hoa bưởi để thêm phần hấp dẫn hơn và tạo ra hương vị thanh khiết, xua tan đi cái nóng bức của mùa hè.
Vào những ngày giao mùa, hoa bưởi ngâm đường phèn chính là bài thuốc giúp ông bà và người thân trong gia đình bạn phòng bệnh đường hô hấp. Không những vậy, thưởng trà ướp hoa bưởi cũng là thú vui tao nhã của những con người yêu mến những giá trị truyền thống của dân tộc. Ngồi nhâm nhi một tách trà bên người bạn cũ khiến con người ta như sống lại những năm tháng tuổi thơ hồn nhiên vui tươi, quên đi nỗi lo cơm áo gạo tiền. Người ta còn dùng hoa bưởi để ướp với mía như một món quà độc đáo mà bình dị dành cho người xa quê.
Mùi hương hoa bưởi trên tóc mới vương vấn làm sao. Ngày bé thích nhất là được bà hái hoa bưởi nấu nước tắm gội. Cái mùi hương cứ thoang thoảng, dịu nhẹ đã làm tôi nhung nhớ tới tận bây giờ. Rồi có khi tôi lại thấy bà hái một chùm hoa bưởi gói vào khăn tay gối đầu giường để tối đến được thả hồn vào giấc mơ đến những vùng đất tràn ngập cỏ cây hoa lá. Cảm giác đó thật hạnh phúc biết bao!
Hoa bưởi tựa như lời thì thầm của quê hương vừa đằm thắm vừa da diết. Những món quà dân dã mà thiên nhiên ban tặng chứa đựng tất cả ký ức tuổi thơ. Gánh hàng rong trên phố đã trở thành miền ký ức mà biết bao người muốn được quay về để thả hồn vào tình quê hương trong hương bưởi ngọt ngào.
